Cụm di tích lịch sử Hang Rú Ấm - Cây Đa
Làng Trù được UBND tỉnh Nghệ An công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh theo Quyết định số 3143/QĐ-UBND ngày 20/8/2012. Đây là những địa chỉ đỏ gắn liền với lịch sử phát triển của Đảng bộ huyện Nghĩa Đàn, Hang Rú Ấm là nơi thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của huyện và Cây Đa Làng Trù là nơi tập trung lực lượng Nhân dân Nghĩa Đàn đứng lên tổng khởi nghĩa giành chính quyền năm 1945.
Cuối năm 1929 đến đầu tháng 4/1930, từ khí thế của phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh ở các huyện miền xuôi, tại huyện Nghĩa Đàn, phong trào đấu tranh của công nhân các đồn điền và phong trào nông dân diễn ra sôi nổi. Trước tình hình đó, Trung ương Đảng và Xứ ủy Trung Kỳ đã chỉ đạo Tỉnh ủy Nghệ An mở rộng địa bàn hoạt động của Đảng lên miền Tây Nghệ An.
Vào đầu tháng 10/1930, tại hang Rú Ấm, xã Thọ Lộc (nay thuộc xã Nghĩa Đức), đồng chí Võ Nguyên Hiến đã cùng đồng chí Võ Thược tổ chức cuộc họp bàn việc thành lập chi bộ đảng. Sau khi báo cáo về việc lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam tháng 2/1930, đồng chí Võ Nguyên Hiến tuyên bố thành lập chi bộ ghép gồm các đảng viên của hai xã Thọ Lộc và Cự Lâm. Chi bộ đảng đầu tiên của Nghĩa Đàn được chính thức thành lập với 5 đảng viên, do đồng chí Phan Đình Lại làm Bí thư, phụ trách chung; đồng chí Nguyễn Đình Thạc làm Phó Bí thư kiêm tổ chức; đồng chí Võ Thược làm thư ký và liên lạc với cấp trên. Đây là một trong những chi bộ Đảng được thành lập đầu tiên ở các huyện miền núi Nghệ An.
Ngày Quốc tế Lao động 01/5/1939, tại Hang Rú Ấm, Huyện ủy Nghĩa Đàn đã tổ chức cuộc mít tinh nhằm tiếp tục duy trì khí thế cách mạng cho quần chúng. Cuộc mít tinh này đã thu hút đông đảo các tầng lớp Nhân dân ở các vùng Thọ Lộc, Cự Lâm, Sen, Sẻ và các đồn điền lân cận tham gia với biểu ngữ, cờ đỏ búa liềm ca ngợi truyền thống đấu tranh anh dũng của công nhân và lao động quốc tế, kêu gọi công nhân và lao động trong huyện tăng cường đoàn kết, kiên quyết đấu tranh để bảo vệ các quyền lợi của mình, đòi duy trì các quyền tự do, dân chủ…
Hưởng ứng lời kêu gọi của Mặt trận Việt Minh liên tỉnh, giữa tháng 6/1945, Mặt trận Việt Minh liên tỉnh giao nhiệm vụ đồng chí Phan Hữu Khiêm lên Nghĩa Đàn chỉ đạo việc thành lập Mặt trận Việt Minh Nghĩa Đàn.
Ngày 15/8/1945, lệnh khởi nghĩa của Mặt trận Việt Minh liên tỉnh đã về tới huyện Nghĩa Đàn, Mặt trận đã cho tổ chức hội nghị để phổ biến lệnh khởi nghĩa giành chính quyền và thành lập Ủy ban khởi nghĩa của huyện. Sáng ngày 22/8/1945, dưới sự lãnh đạo và tổ chức của Ủy ban Khởi nghĩa huyện Nghĩa Đàn, hàng ngàn quần chúng của các xã thuộc tổng Cự Lâm, Nghĩa Hưng, Thạch Khê, Hạ Sưu, Thái Thịnh và hàng trăm anh chị em công nhân các đồn điền vùng Phủ Quỳ mang theo súng săn, giáo mác, gậy gộc, rìu rựa đến tập trung tại cây Đa Làng Trù (Vĩnh Lại) giương cao cờ đỏ sao vàng, hô vang khẩu hiệu cách mạng, rầm rộ kéo về huyện lỵ. Uỷ ban nhân dân lâm thời và Uỷ ban Mặt trận Việt Minh huyện đã ra mắt công chúng, tuyên bố xoá bỏ vĩnh viễn chế độ đế quốc, phong kiến và bộ máy chính quyền tay sai của phát xít Nhật.
Hình ảnh gốc Đa trước khi chưa gãy đổ
Để góp phần giáo dục truyền thống cách mạng, tình yêu quê hương, đất nước, tri ân những người có công, từ năm 2008, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân 2 xã Nghĩa Đức,Nghĩa Khánh đã lấy ngày 22 tháng 8 làm ngày truyền thống của xã. Cùng với đó, đã tổ chức Lễ hội “Hang Rú Ấm”và Lễ hội “Cây Đa Làng Trù” xen kẻ giữa các xã.
Nhận bằng Cụm Di tích lịch sử cấp tỉnh
Năm 2024, UBND huyện quyết định nâng cấp và tổ chức Lễ hội Hang Rú Ấm – Cây Đa Làng Trù với quy mô cấp huyện, thời gian 2 ngày (ngày 21 và ngày 22 tháng
, gồm các hoạt động chính: Về phần lễ, tổ chức dâng hương tại Hang Rú Ấm (xã Nghĩa Đức) và Cây Đa Làng Trù (xã Nghĩa Khánh); về phần hội, diễn ra các hoạt động như Hội trại, thi đấu các môn thể thao, trưng bày giới thiệu các sản phẩm OCOP, sản phẩm đặc trưng của huyện Nghĩa Đàn…